Hoe uitzonderlijk was de energiemarkt van afgelopen jaar?  

“Dit hebben we nog nooit meegemaakt. Om aan te geven hoe groot de prijsschommelingen afgelopen jaar waren: in de grafiek zie je de prijsveranderingen van de jaren voor 2022 niet meer terug. Dat is zowat een horizontale lijn geworden.” 

Toch lijkt de rust weer wat te zijn teruggekeerd en zijn de prijzen de afgelopen maanden flink gedaald.  

“De gasvoorraden zijn op dit moment voor zo’n 60 procent gevuld. Door energiebesparing is er 20 procent minder verbruikt dan in voorgaande jaren: deze winter hebben we een gasverbruik gezien dat op het niveau lag van zeventig jaar geleden. Omdat de vraag dus lager was – huishoudens zetten de thermostaat lager, de industrie schaalde af of zette zelfs tijdelijk de machines uit – leidde dat tot lagere prijzen. Maar ook zien we nu een stabiele toevoer van LNG. Zo wordt bijvoorbeeld een enorme LNG-terminal in Texas weer opgestart na een explosie afgelopen zomer. Die levert grotendeels aan Europa. Dat alles zorgde ervoor dat de angst voor een tekort aan energie verdween. Zelfs voor komende winter maken we ons minder zorgen, omdat we met relatief goedgevulde reserves de winter uitkomen. Al hebben we nog steeds veel hogere prijzen dan we een paar jaar geleden gewend waren.” 

Er was ook veel pessimisme over de gevolgen van de hoge energieprijzen voor de bedrijven. Is dat nu ook veranderd? 

“We zitten nu op een kantelpunt. Afgelopen zomer en najaar zag je dat de stemming in de industrie was: als de prijzen zo hoog blijven, gaat een groot deel van de industrie verdwijnen, want dat is niet rendabel te krijgen. Maar zoals de prijzen nu zijn, merken we dat veel bedrijven daar wel mee kunnen werken. Omdat ze een deel van de kosten kunnen doorberekenen aan hun klanten en door energie te besparen. Maar dat verschilt natuurlijk per bedrijf. Zo zien we in de kassenteelt dat veel tuinders bijvoorbeeld ledlampen hebben geïnstalleerd. Ook zien we dat tuinders ervoor kiezen om hun bloemen of gewassen meer seizoensgebonden te laten bloeien, waardoor je minder hoeft te stoken.”  

De energieprijzen zijn sterk gedaald, toch betalen veel mensen nog steeds heel veel voor energie. Hoe kan dat? 

“Met de prijzen zoals die nu zijn, kunnen we misschien prijzen bieden die onder het prijsplafond liggen. Het punt is alleen dat we gespreid inkopen. We hebben dus ook energie ingekocht op de momenten dat de prijs heel hoog was. Dus wat een half jaar geleden is ingekocht, zie je nu nog terug in prijs. Om dezelfde reden duurde het aan het begin van de energiecrisis ook even voordat de hogere prijzen zichtbaar waren voor de mensen thuis. Dus duurt het nu ook even voor de gedaalde prijzen terug te vinden zijn in de tarieven die mensen betalen.” 

Kan de prijs nog verder dalen? 

“We hebben nu een stabiele toevoer van LNG, maar LNG kent hogere kosten dan een pijplijn. En ook hier hangen we rond een kantelpunt. Want als onze prijs verder daalt, terwijl landen in Azië meer bieden, kan dat als gevolg hebben dat de LNG-schepen dan daarheen varen en niet naar ons. Met als gevolg dat het aanbod hier lager wordt en de prijzen dus weer gaan stijgen. En los daarvan: als gas goedkoper wordt, gaan we er meer van verbruiken, bijvoorbeeld voor de elektriciteitsproductie, en gaat de prijs dus weer omhoog. Dus deze prijzen zouden wel eens het nieuwe normaal kunnen gaan worden, in elk geval zolang de oorlog in Oekraïne duurt.”  

“Verder zie je dat het verschil in prijs tussen de termijnmarkt en de spotprijsmarkt veel meer uit elkaar gaat lopen. Op momenten dat er heel veel aanbod is van bijvoorbeeld zonnestroom en er relatief weinig vraag is, kan de prijs op de spotprijsmarkt wel eens negatief worden. Dat zal steeds vaker gebeuren.” 

Wat kunnen mensen zelf doen? 

“Het is een beetje een dooddoener, maar blijf besparen. Het is steeds normaler geworden om de thermostaat op 19 graden te zetten in plaats van op 21. En je huis beter isoleren en elektrificeren. Dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan, want er is een tekort aan vakmensen die zulke werkzaamheden kunnen doen en niet iedereen heeft daarvoor het geld klaarliggen. Maar dat blijven de belangrijkste thema’s. Het aanleggen van zonnepanelen wordt ook steeds lastiger, want netcongestie is steeds meer een probleem, zeker in de zomer. Thuisbatterijen kunnen op termijn een oplossing zijn, om zo de piekbelasting op het net af te vlakken. Maar die zijn nu nog heel duur. Verder zou Vehicle-2-Grid hier nog een grote rol in kunnen gaan spelen. Dit is een technologie waarbij een elektrische auto wordt ingezet als thuisbatterij om de pieken op het net op te vangen.” 

Maar het ergste lijken we nu achter de rug te hebben? 

“Dat blijft koffiedik kijken. Maar onze uitgangspositie is in elk geval veel beter dan die van een jaar geleden.”